Ống nhựa HDPE ngày nay là vật liệu không thể thiếu trong các đại công trình. Chúng được dùng cho hệ thống cấp thoát nước quy mô lớn, dẫn khí, và hạ tầng ngầm. Độ bền của hệ thống này phụ thuộc gần như hoàn toàn vào chất lượng của các mối nối. Một mối hàn lỗi có thể phá hỏng cả một dự án triệu đô. Vì vậy, việc nắm vững hướng dẫn sử dụng máy hàn ống nhựa HDPE là kỹ năng sống còn của mọi kỹ sư và thợ thi công chuyên nghiệp. Cùng Hùng Anh khám phá ngay nhé!
Trước Khi Bắt Đầu: Hiểu Rõ Về Máy Hàn Ống Nhựa HDPE
Để sử dụng thành thạo một công cụ, bạn phải hiểu rõ về nó. Máy hàn HDPE có hai loại chính, mỗi loại phù hợp với những ứng dụng khác nhau.
Phân biệt các loại máy hàn HDPE phổ biến
Máy hàn đối đầu
Đây là loại máy phổ biến nhất, là trọng tâm của bài hướng dẫn sử dụng máy hàn ống nhựa HDPE này. Nó dùng để nối hai đầu ống thẳng hoặc nối ống với phụ kiện có đuôi dài. Máy hàn đối đầu thường dùng cho các ống có đường kính từ Ø63mm trở lên. Loại máy này lại được chia nhỏ thành:
- Máy cơ tay/thủy lực tay: Dùng sức người để tạo áp, phù hợp cho ống kích thước vừa và nhỏ.
- Máy thủy lực tự động: Sử dụng hệ thống bơm thủy lực để tạo áp suất hàn một cách chính xác. Đây là loại máy tiêu chuẩn cho các dự án lớn, đòi hỏi chất lượng cao.
Máy hàn điện trở
Loại máy này nhỏ gọn hơn. Nó dùng để hàn các loại phụ kiện đặc biệt có sẵn cuộn dây điện trở bên trong (gọi là fitting điện trở). Khi máy cấp điện, dây điện trở sẽ nóng lên, làm chảy nhựa và tạo ra mối nối. Phương pháp này thường được dùng ở những vị trí chật hẹp, khó thi công hoặc để sửa chữa đường ống.
Các bộ phận chính của máy hàn đối đầu thủy lực
Một bộ máy hàn đối đầu tiêu chuẩn gồm 4 bộ phận chính:
- Khung máy và kẹp ống: Bộ phận cố định, giữ cho hai đầu ống thẳng hàng tuyệt đối.
- Máy bào (Trimmer/Facing Tool): Dùng để bào phẳng và làm sạch hai mặt đầu ống trước khi hàn.
- Tấm gia nhiệt (Heating Plate): Bộ phận làm nóng, có lớp chống dính Teflon, được điều khiển nhiệt độ chính xác.
- Bộ điều khiển thủy lực: “Bộ não” của máy, dùng để điều khiển các piston, tạo ra áp suất di chuyển và áp suất hàn theo đúng thông số kỹ thuật.
Xem ngay: Tìm Cửa Hàng Bán Ống Nhựa HDPE Tại TPHCM
Công Tác Chuẩn Bị Sân Bãi và Kiểm Tra An Toàn
Sự chuẩn bị chu đáo chiếm đến 50% thành công của một mối hàn. Tuyệt đối không được bỏ qua bước này.
Chuẩn bị khu vực làm việc
Khu vực hàn phải bằng phẳng, sạch sẽ, khô ráo và đủ ánh sáng. Nếu làm việc ngoài trời, hãy dựng lán hoặc lều che. Việc này giúp tránh mưa, nắng gắt và bụi bẩn bay vào mối hàn. Bụi bẩn và nước là kẻ thù số một của một mối hàn chất lượng.
Kiểm tra nguồn điện và máy phát
Máy hàn HDPE yêu cầu nguồn điện ổn định và đúng điện áp (220V hoặc 380V tùy máy). Hãy đảm bảo dây dẫn đủ lớn và không bị quá tải. Nếu dùng máy phát điện, công suất của máy phát phải lớn hơn công suất của máy hàn ít nhất 1.5 lần.
Kiểm tra máy hàn và phụ kiện
- Vệ sinh sạch sẽ tấm gia nhiệt bằng vải mềm và cồn công nghiệp khi nó còn nguội.
- Kiểm tra lưỡi dao của máy bào. Lưỡi dao phải sắc bén và sạch sẽ.
- Kiểm tra các kẹp ống, đảm bảo chúng hoạt động trơn tru.
- Kiểm tra mức dầu trong bộ điều khiển thủy lực.
Trang bị bảo hộ cá nhân (PPE)
An toàn là trên hết. Người vận hành máy bắt buộc phải trang bị:
- Găng tay bảo hộ chịu nhiệt.
- Kính bảo vệ mắt.
- Giày bảo hộ lao động có mũi thép.
- Quần áo bảo hộ dài tay.
Tìm hiểu: Ống HDPE Là Gì? Ưu Điểm, Ứng Dụng Và Lý Do Được Ưa Chuộng
Hướng Dẫn Sử Dụng Máy Hàn Ống Nhựa HDPE Đối Đầu
Đây là quy trình chuẩn gồm 6 bước. Hãy thực hiện tuần tự và chính xác.
Bước 1: Kẹp và căn chỉnh ống
Đưa hai đầu ống (hoặc ống và phụ kiện) cần hàn vào các kẹp trên khung máy. Siết chặt các bu lông để cố định ống. Điều chỉnh các kẹp sao cho hai đầu ống thẳng hàng với nhau một cách tối đa, cả về chiều cao và độ đồng tâm.
Bước 2: Bào phẳng mặt ống
Đặt máy bào vào giữa hai đầu ống. Khởi động máy bào và từ từ đưa hai đầu ống tiến vào lưỡi dao bằng bộ điều khiển thủy lực. Bào cho đến khi xuất hiện một dải phoi nhựa mỏng, đều và liên tục ở cả hai bên. Sau đó, từ từ tách hai đầu ống ra, tắt và nhấc máy bào ra ngoài. Thổi sạch phoi nhựa, không dùng tay chạm vào mặt ống đã bào.
Bước 3: Kiểm tra độ hở và vệ sinh
Đưa hai đầu ống đã bào chạm vào nhau. Kiểm tra xem có khe hở nào giữa chúng không. Một mặt cắt hoàn hảo sẽ không có bất kỳ khe hở ánh sáng nào lọt qua. Nếu có, bạn phải bào lại. Sau khi đạt yêu cầu, dùng cồn công nghiệp và vải sạch để lau lại bề mặt hai đầu ống.
Bước 4: Gia nhiệt cho ống
Kiểm tra nhiệt độ tấm gia nhiệt. Đảm bảo nó đã đạt nhiệt độ cài đặt (thường khoảng 200-220°C). Đặt tấm gia nhiệt vào giữa hai đầu ống. Đưa hai đầu ống tiếp xúc với tấm nhiệt và tăng áp suất đến mức quy định để tạo ra một gờ nhựa nhỏ đều quanh chu vi ống. Khi gờ nhựa đã hình thành, giảm áp suất về gần bằng 0 và bắt đầu tính thời gian gia nhiệt (heat soak). Thời gian này phụ thuộc vào độ dày và đường kính ống.
Bước 5: Chuyển đổi và kết nối
Đây là bước quan trọng và đòi hỏi thao tác nhanh. Hết thời gian gia nhiệt, nhanh chóng tách hai đầu ống ra. Nhấc tấm gia nhiệt ra một cách dứt khoát. Ngay lập tức đưa hai đầu ống đã nóng chảy vào với nhau. Thời gian từ lúc nhấc tấm nhiệt ra đến lúc hai mặt ống chạm vào nhau phải cực ngắn.
Bước 6: Tăng áp và làm nguội
Ngay khi hai mặt ống chạm vào nhau, từ từ tăng áp suất lên đến mức áp suất hàn quy định. Giữ nguyên áp suất này và không được tác động gì thêm trong suốt thời gian làm nguội. Thời gian làm nguội cũng được quy định nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn. Chỉ sau khi hết thời gian làm nguội, bạn mới được giảm áp và tháo kẹp.
Kiểm Tra Chất Lượng Mối Hàn và Các Lỗi Thường Gặp
Một mối hàn hoàn thành chưa chắc đã là một mối hàn tốt. Bạn cần biết cách kiểm tra nó.
Cách nhận biết một mối hàn đạt chuẩn
Một mối hàn tốt có một gờ kép (mối lẹo) hình thành ở cả hai bên. Gờ này phải có đặc điểm:
- Đều đặn, tròn và đối xứng quanh chu vi ống.
- Bề mặt gờ nhẵn mịn, không bị cháy hay có lỗ rỗ.
- Kích thước của gờ phù hợp với quy định của tiêu chuẩn.
Các lỗi mối hàn phổ biến và nguyên nhân
Gờ hàn quá nhỏ hoặc không đều:
- Gờ hàn quá lớn, bị chảy xệ: Do nhiệt độ quá cao, gia nhiệt quá lâu hoặc áp suất hàn quá lớn.
- Hai gờ hàn không đối xứng: Do hai đầu ống ban đầu không được căn chỉnh thẳng hàng.
- Mối hàn bị nhiễm bẩn (có vệt đen, rỗ): Do không vệ sinh sạch sẽ mặt ống trước khi hàn.
Việc tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng máy hàn ống nhựa HDPE là yếu tố quyết định chất lượng công trình. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, chính xác và kiến thức kỹ thuật vững vàng. Một mối hàn đúng tiêu chuẩn sẽ bền vững cùng năm tháng, mang lại sự an tâm tuyệt đối cho người sử dụng.
